کد مطلب:212750 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:46
محمد بن علی بن نعمان صیرفی کوفی (مؤمن طاق)
محمد بن علی بن نعمان، ابوجعفر، كوفی صیرفی معروف به احول و ملقب به مؤمن طاق
یكی از ثقات [1] و برجستگان اصحاب امام صادق (ع) [2] است [3] كه لقب مؤمن طاق دارد [4] ؛ چون در طاق المحامل كوفه دكانی داشته؛ نه آن چنان كه صاحب قاموس و تاج اللغة گفته اند كه طاق قلعه ای در طبرستان بوده و محمد بن نعمان در آن جا سكونت داشته [5] ، كه این اشتباه است.
در زمان محمد بن نعمان پول قلبی پیدا شده بود كه اكثر مردم تشخیص نمی دادند، مؤمن طاق قلب و سالم را از یكدیگر تشیخیص می داد و از هم جدا می كرد، لهذا دشمنان وی و بدخواهان مذهب جعفری، او را شیطان طاق می خواندند. [6] .
مؤمن طاق نیز، مانند هشام بن حكم، در علم كلام قدرتی تمام داشت، و از متكلمان عصر خویش محسوب می گشت [7] ، و امام صادق (ع) در این زمینه او را ستوده بود. [8] .
او مصنفات بسیاری، مانند: كتاب الاحتجاج در امامت امیرالمؤمنین (ع) و كتاب رد بر
[ صفحه 300]
معتزله در امامت مفضول، و كتابی در امر طلحه و زبیر و عایشه [9] ، و كتابی در رد خوارج و مناظراتش با آنان، و كتابی در مجالس وی با ابوحنیفه و فرقه مرجئه دارد. [10] .
او كتابی نیز به نام «افعل لا تفعل» دارد كه مرحوم ثقه الاسلام آقای حاج شیخ آقا بزرگ تهرانی، قدس سره، در الذریعه، فرموده: «كتاب افعل لا تفعل لا بی جعفر محمد بن علی بن النعمان بن ابی طریفة البجلی الاحول الصیرفی الاحول الصیرفی الملقب بمؤمن الطاق یروی عن الامام ابی عبدالله الصادق علیه السلام و هو احد الاربعة الذین هم احب الناس الیه احیاءا و امواتا. قال النجاشی: رایت هذا الكتاب عند احمد بن ابی عبدالله الحسین عبیدالله بن الغضائری و هو كتاب كبیر حسن»، صاحب كتاب افعل لا تعفل، ابوجعفر محمد بن علی بن نعمان احول صیرفی است كه ملقب به مؤمن طاق است، و از امام صادق (ع) روایت می كند، و او جزء چهار نفری است كه، مرده و زنده ایشان، محبوب ترین مردم نزد امام جعفر صادق (ع) بوده. نجاشی گفته: من آن كتاب را نزد ابن غضائری دیده ام، و آن كتاب بزرگ و خوبی است. [11] .
مؤمن طاق مناظرات و مباحثاتی با مخالفین داشته كه ما بعضی از آن ها را ذكر می كنیم:
یكی از ثقات [1] و برجستگان اصحاب امام صادق (ع) [2] است [3] كه لقب مؤمن طاق دارد [4] ؛ چون در طاق المحامل كوفه دكانی داشته؛ نه آن چنان كه صاحب قاموس و تاج اللغة گفته اند كه طاق قلعه ای در طبرستان بوده و محمد بن نعمان در آن جا سكونت داشته [5] ، كه این اشتباه است.
در زمان محمد بن نعمان پول قلبی پیدا شده بود كه اكثر مردم تشخیص نمی دادند، مؤمن طاق قلب و سالم را از یكدیگر تشیخیص می داد و از هم جدا می كرد، لهذا دشمنان وی و بدخواهان مذهب جعفری، او را شیطان طاق می خواندند. [6] .
مؤمن طاق نیز، مانند هشام بن حكم، در علم كلام قدرتی تمام داشت، و از متكلمان عصر خویش محسوب می گشت [7] ، و امام صادق (ع) در این زمینه او را ستوده بود. [8] .
او مصنفات بسیاری، مانند: كتاب الاحتجاج در امامت امیرالمؤمنین (ع) و كتاب رد بر
[ صفحه 300]
معتزله در امامت مفضول، و كتابی در امر طلحه و زبیر و عایشه [9] ، و كتابی در رد خوارج و مناظراتش با آنان، و كتابی در مجالس وی با ابوحنیفه و فرقه مرجئه دارد. [10] .
او كتابی نیز به نام «افعل لا تفعل» دارد كه مرحوم ثقه الاسلام آقای حاج شیخ آقا بزرگ تهرانی، قدس سره، در الذریعه، فرموده: «كتاب افعل لا تفعل لا بی جعفر محمد بن علی بن النعمان بن ابی طریفة البجلی الاحول الصیرفی الاحول الصیرفی الملقب بمؤمن الطاق یروی عن الامام ابی عبدالله الصادق علیه السلام و هو احد الاربعة الذین هم احب الناس الیه احیاءا و امواتا. قال النجاشی: رایت هذا الكتاب عند احمد بن ابی عبدالله الحسین عبیدالله بن الغضائری و هو كتاب كبیر حسن»، صاحب كتاب افعل لا تعفل، ابوجعفر محمد بن علی بن نعمان احول صیرفی است كه ملقب به مؤمن طاق است، و از امام صادق (ع) روایت می كند، و او جزء چهار نفری است كه، مرده و زنده ایشان، محبوب ترین مردم نزد امام جعفر صادق (ع) بوده. نجاشی گفته: من آن كتاب را نزد ابن غضائری دیده ام، و آن كتاب بزرگ و خوبی است. [11] .
مؤمن طاق مناظرات و مباحثاتی با مخالفین داشته كه ما بعضی از آن ها را ذكر می كنیم:
[1] رجال الطوسي، ص 359.
[2] رجال الطوسي، ص 302.
[3] مؤمن طاق از اصحاب امام كاظم (ع) نيز شمرده شده است (رجال الطوسي، ص 359 - خلاصه، علامه حلي، ص 67).
[4] رجال نجاشي، ص 228.
[5] تاج العروس، مجلد 6، ص 428 و قاموس اللغه، باب القاف، فصل الطاء.
[6] اختصاص، شيخ مفيد، ص 204 - رجال كشي، ص 163 - رجال نجاشي، ص 228 - خلاصه، علامه حلي، ص 67 - بحارالانوار، ج 47، ص 394.
[7] فهرست ابن النديم، ص 250.
[8] اختصاص، ص 204 - بحارالانوار، ج 47، ص 394.
[9] فهرست ابن النديم، ص 250.
[10] رجال نجاشي، ص 228.
[11] الذريعه، ج 2، ص 261.